Datum: 11-10-2023

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NKZG) ontvangt regelmatig meldingen van omwonenden van Tata Steel waarbij ze aangeven dat er sprake is van ongare, ook wel rauwe kooks bij de kooksgasfabrieken. De meldingen zijn vaak voorzien van videobeelden en foto’s waarop zwarte rookpluimen te zien zijn. Wat doet de OD NZKG met deze meldingen? Gaat dit daadwerkelijk om ongare kooks? Hoe worden de videobeelden beoordeeld? Gerard de Groot is coördinator toezicht & handhaving: ‘Als we vaststellen dat het om ongare kooks gaat, handhaven we altijd’

Wat zijn ongare kooks?

‘In de kooksgasfabrieken wordt onder hoge temperatuur gas uit steenkool verwijderd. Het product dat over blijft is kooks. Kooks is brandstof voor de hoogovens. Als de steenkool onvoldoende verhit is geweest, komen er gassen vrij die voor schadelijke uitstoot kunnen zorgen. Dat noemen we ‘uitstoot door ongare kooks’. Het ontstaan van ongare kooks is niet toegestaan.’

Hoeveel meldingen van ongare kooks ontvangt de omgevingsdienst?

‘In 2018 en 2019 kwamen er veel meldingen bij ons binnen, soms dagelijks. In januari 2020 hebben we een last onder dwangsom (lod) aan Tata Steel opgelegd. Hiermee moet Tata Steel bij elke overtreding een bepaald bedrag betalen, dit heet een verbeuring. Tata Steel heeft daarop een flink aantal maatregelen getroffen.

Hiermee namen de overtredingen wel behoorlijk af, maar ze verdwenen niet. Dus enerzijds was er wel winst voor de omgeving, maar nog niet op het gewenste niveau. Daarom hebben we Tata met een hogere last onder dwangsom gedwongen om meer werk te maken van het tegengaan van ongare kooks. Ook hierop heeft Tata Steel vervolgmaatregelen getroffen. Toch houden de meldingen over ongare kooks hier niet mee op. In 2023 hebben we tot nu toe ongeveer 400 meldingen van omwonenden ontvangen.’

Hoe ga je om met meldingen voorzien van beeldmateriaal?

‘Wij waren in eerste instantie niet goed ingericht op de afhandeling van honderden meldingen. Maar het heeft absoluut meerwaarde in de vorm van een signaalfunctie voor ons. We hebben inmiddels zelf ook een camera op Tata Steel gericht en er volgt er op korte termijn nog een. Ook hebben we een beeldanalist in dienst die de beelden beoordeelt. De analyse van het beeld is de eerste stap in het proces om te verklaren wat op de ingezonden beelden te zien is.’

Is het eenvoudig vast te stellen of het om ongare kooks gaat?

‘Nee. Op basis van cameraopnames alléén kunnen we niet vaststellen of sprake is van ongare kooks, omdat een zwarte wolk niet automatisch ongare kooks betekent. Dit kan ook andere oorzaken kan hebben. Maar het begint natuurlijk wel met een analyse van het beeld. Wanneer hierop een verdachte situatie te zien is, gaan we dit verder onderzoeken. Dat is geen eenvoudig proces en kost wel even tijd. We moeten dan bijvoorbeeld gegevens van de kooksgasfabriek ontvangen over het proces op het moment van de opnames, zoals over de temperatuur van het garingsproces in de oven. Daarnaast vragen we aanvullende beelden op bij Tata Steel en we bekijken de beelden van onze eigen camera.’

In hoeveel gevallen gaat het daadwerkelijk om ongare kooks?

‘Meestal worden de zwarte wolken niet veroorzaakt door uitstoot van ongare kooks. Een voorbeeld is stof dat ontsnapt wanneer kooks uit de oven wordt gedrukt na het garingsproces. Dat stof ontbrandt en kan leiden tot zwarte rook, maar het gaat in zo’n geval dus niet om ongare kooks. Deze uitstoot leidt dan ook niet tot het opleggen van een dwangsom. Door middel van de cameraobservaties hebben we een nauwkeuriger beeld gekregen van de diversiteit aan uitstoot die zich bij de kooksfabrieken voor kan doen. Momenteel onderzoeken we een aantal van deze situaties met herkenbare eigenschappen. Of hier sprake is van vergunde activiteiten of onrechtmatige uitstoot valt op dit moment nog niet te bepalen.’ 

Wat doen jullie als vaststaat dat het om ongare kooks gaat?

‘We handhaven op alle ongare kooks. Dus als we vaststellen dat het daadwerkelijk om ongare kooks gaat, is Tata Steel in overtreding en moeten zij binnen de last onder dwangsom een bedrag van 100.000,- betalen. Dit is onder de huidige last onder dwangsom drie keer gebeurd. We hebben momenteel nog twee mogelijke gevallen in onderzoek van meldingen uit augustus en september van dit jaar.’

Foto dient ter illustratie, om aan te geven vanuit welke positie de camera van de OD NZKG op kookgasfabriek 2 gericht staat

---