Contact

Ja, bijna dagelijks. We begrijpen en zien dat er bij omwonenden veel zorgen bestaan over de gezondheid in de IJmond. We hebben daarom intensief contact met mensen die in de buurt van het fabrieksterrein wonen zoals o.a. de vertegenwoordigers van het dorp verzameld in de Dorpsraad Wijk Aan Zee. Hun informatie en meldingen nemen we ook mee in ons toezicht en onze vergunningverlening. Daarnaast spreken we ook heel regelmatig met belangengroepen zoals onder andere Greenpeace en Frisse Wind.

Dit gebeurt op basis van het bestuursrecht. In dit geval met een financiële prikkel: een zogeheten last onder dwangsom. Het doel van een last onder dwangsom is het voorkomen van toekomstige milieuovertredingen of het herstellen van een ontstane situatie. Op dit moment zijn er al drie lasten onder dwangsom opgelegd ten aanzien van dit bedrijfsonderdeel. De sancties worden steeds zwaarder, er zit dan ook een opbouw in de lasten onder dwangsom: het bedrag per dwangsom (‘verbeuring’) wordt hoger wanneer een bedrijf de overtreding niet stopt. Inmiddels zijn er 3 dwangsommen opgelegd (zie grafiek hieronder) onder de huidige derde last onder dwangsom. De dwangsommen zijn opgelegd voor overtredingen met uitstoot door rauwe kooks. Daarnaast heeft de OD NZKG Tata Steels Kooksgasfabrieken in juni 2023 onder verscherpt toezicht geplaatst. Deze stap volgde op een toename van het aantal meldingen van ongewone voorvallen en het onvoldoende naleven van vergunningsvoorschriften en wet- en regelgeving. Onder het verscherpt toezicht moeten de twee fabrieken zo snel mogelijk aan de milieueisen voldoen en zo gezondheidswinst voor de IJmond-regio boeken.

De noodzaak tot beëindiging van de problematiek is urgent in het belang van een duurzame, veilige en gezonde leefomgeving in de IJmond. Daarom onderzoeken we op dit moment wat er vanuit handhaving mogelijk is als de laatste last onder dwangsom ook volloopt. Daarbij wordt ook gekeken of het mogelijk is om de vergunning van de kooksgasfabrieken in te trekken. Dit onderzoek is onlangs uitgebreid.

Los daarvan volhardt de OD NZKG in de handhaving van de plicht om uitstoot door rauwe kooks te vermijden. Wanneer de OD NZKG een verdachte situatie ziet, wordt deze onderzocht, als we een overtreding vaststellen dan handhaven we. Dit proces wordt uitgevoerd door een team van inspecteurs. Door registratie met onze camera alle beelden versneld met terugwerkende kracht worden bekeken. Een camerabeeld-analist bestudeert de beelden en zet verdachte situaties, die op een overtreding kunnen wijzen, door naar een inspecteur en een luchtexpert voor vervolgonderzoek (zoals het bestuderen van procesgegevens).

Het is begrijpelijk dat je nieuwsgierig bent naar de luchtkwaliteit van jouw omgeving. Daarom hebben wij een handige tip: Luchtmeetnet. Deze tool gebruikt het dichtstbijzijnde luchtmeetpunt in jouw buurt en wordt elke 24 uur geüpdatet. Na het invullen van je woonplaats krijg je direct informatie over hoe schoon de lucht in jouw omgeving is.

Vanaf het moment dat Tata Steel onder verscherpt toezicht is gesteld, moet Tata Steel werken aan maatregelen die overeenkomen met de doelen die de OD NZKG heeft gesteld binnen het verscherpt toezicht. Dit gebeurt in de vorm van een verbeterplan. De OD NZKG houdt hierbij de vinger aan de pols en houdt toezicht op de uitvoering van het plan. Het verscherpt toezicht blijft van kracht totdat de OD NZKG oordeelt dat de doelen voldoende zijn. Op basis van de resultaten besluit de OD NZKG om af te schalen tot regulier toezicht of verdergaande acties in te zetten.

In totaal zijn op de drie lasten onder dwangsom 41 dwangsommen verbeurd (zie staafdiagram hierboven). Dit naar aanleiding van 41 incidenten met uitstoot door rauwe kooks in de afgelopen twee jaar. Inmiddels is er al een totaal van € 1.250.000,- van Tata Steel gevorderd. Tata Steel heeft maatregelen genomen, het bedrijf komt echter nog niet tot nul incidenten. Daarom onderzoeken we nu vervolgstappen, zoals de mogelijkheden tot het intrekken van de vergunning.  

Op moment van schrijven (februari 2024) zijn er zes dwangsommen verbeurd onder de derde last onder dwangsom. Deze bestaat uit 15 dwangsommen van € 100.000,- (met een totaal van 1,5 miljoen euro).

Het terugkijken van camerabeelden is maar een klein deel van ons volledige onderzoek. Niet álle uitstoot (wolken) is het gevolg van rauwe kooks (en daarmee een overtreding) of een andere soort overtreding. Aan alleen (camera)beeld van een rookwolk valt namelijk niet af te lezen wat er aan de hand is, of deze schadelijk is en of er een overtreding plaatsvindt. Daar is nader onderzoek voor nodig. Tijdens het nadere onderzoek worden onder andere beelden van Tata Steel zelf bekeken en procesgegevens opgevraagd. Daarna beoordeelt een specialist van de OD NZKG of er wel of niet sprake is van een overtreding.

Op grond van de huidige milieunormen is het Tata Steel toegestaan om bepaalde hoeveelheden stoffen uit te stoten. Dit geldt voor meer industriële bedrijven in Nederland. Een deel van de meldingen die door bewoners aan ons worden gedaan, betreft situaties die door de huidige wet- en regelgeving zijn toegestaan. Kortom: niet elke ogenschijnlijke overtreding is ook daadwerkelijk een overtreding; een bedrijf als Tata Steel mag op grond van wet- en regelgeving tot op zekere hoogte milieuschadelijke stoffen uitstoten. We begrijpen dat dit tot frustratie en onduidelijkheid kan leiden. Het ministerie van I&W bekijkt nu, samen met ons, of ‘gezondheid’ een betere plek kan krijgen in wet- en regelgeving.

Het is zeker niet uitgesloten dat we meer camera’s gaan plaatsen. Hiervoor is strikte wet- en regelgeving, dat betekent dat er voor de plaatsing van een camera een grondige juridische onderbouwing moet zijn. Maar, zoals we in de camerarechtszaak hebben laten zien: we zijn bereid om tot het uiterste gaan. We gaan de handhaving bij de kooksgasfabrieken verder intensiveren en aarzelen niet om over te gaan tot het plaatsen van meerdere camera’s wanneer onze toezichtstaak daarom vraagt.

Met cameratoezicht kunnen we 24/7 toezicht houden op schadelijke uitstoot door rauwe kooks, een innovatieve manier om ons toezicht op de kooksgasfabrieken te verbreden. Schadelijke uitstoot wordt zo snel gesignaleerd.  

De camera helpt ons bij het beter uitvoeren van onze toezichtstaak en de controle op onze handhavingsacties. De bedrijfsvoering van Tata Steel is continu, maar permanent een toezichthouder naar één installatie laten kijken is niet uitvoerbaar. Door registratie met camera kunnen we versneld en met terugwerkende kracht de beelden terugkijken. Hiermee beoordelen we meer interessante/verdachte emissies dan enkel naar aanleiding van eigen observaties of meldingen van het bedrijf. We willen ook een algoritme (AI) implementeren dat verdachte wolken herkent en signaleert en doen op dit moment onderzoek naar de mogelijkheden.  

Met een camera kunnen we bovendien objectief vaststellen of/wanneer er incidenten met schadelijke uitstoot door rauwe kooks voorkomen en zijn we niet afhankelijk van meldingen van Tata Steel.

Bij uitstoot door rauwe kooks komen zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) vrij die schadelijk kunnen zijn. Het ontstaan van rauwe kooks is dan ook niet toegestaan in de door OD NZKG afgegeven vergunning en moet worden vermeden conform Europese regelgeving. De OD NZKG handhaaft bij elke overtreding die we constateren met rauwe kooks. In september 2022 legde de Omgevingsdienst daarom een derde last onder Dwangsom op voor het ontstaan van uitstoot door rauwe kooks in Tata Steels kooksgasfabrieken.

Rauwe kooks: In de kooksgasfabrieken wordt onder hoge temperatuur gas uit steenkool verwijderd. Het product dat over blijft is kooks. Kooks is brandstof voor de hoogovens waarin ijzererts verwerkt wordt tot ruwijzer. Als deze steenkool onvoldoende verhit is geweest, komen er gassen vrij die voor schadelijke uitstoot en milieuschade kunnen zorgen. Dat noemen we ‘uitstoot door rauwe kooks’.

Het verscherpte toezicht gaat over de kooksgasfabrieken zoals deze nu zijn en hoe Tata Steel in de huidige situatie met de kooksgasfabrieken kan voldoen aan de wet- en regelgeving. Vooral door de ouderdom van de fabrieken is het een flinke opgave voor Tata Steel om te voldoen aan het verscherpte toezicht. Het onderzoek naar intrekking gaat over de toekomst en over de vraag of het haalbaar is om met de fabrieken aan de regels te kunnen blijven voldoen. Mocht het onderzoek opleveren dat dit niet het geval is en dat intrekking van de vergunning juridisch haalbaar is, dan krijgt Tata Steel wel een redelijke termijn om over te stappen op een ander bedrijfsproces. De fabrieken sluiten niet van de ene op de andere dag. In de afbouwtijd draaien de kooksgasfabrieken door en moeten ze ook aan de regels voldoen. Ook in dat geval is verscherpt toezicht nodig. Ook als Tata Steel – zoals het bedrijf zelf heeft aangegeven – uiterlijk in 2030 de kooksgasfabrieken sluit, moet het bedrijf in de tussentijd de wet- en regelgeving naleven.

We nemen alle meldingen serieus mee in ons toezicht, iedereen krijgt van ons een ontvangstbevestiging. Maar, omdat het volume soms groot is (honderden beelden) kunnen we niet met iedereen de afhandeling individueel bespreken. Daarbij is het goed om te weten dat niet alle meldingen incidenten met rauwe kooks (en dus overtredingen) betreffen. Bij verdachte beelden wordt er nader onderzoek uitgevoerd. Want alleen op basis van beelden kan niet vastgesteld worden of bepaalde wolkvormige uitstoot een overtreding is. Beelden kunnen wel aanleiding zijn om een onderzoek te starten, het grootste deel van het onderzoek vindt echter plaats op basis van procesgegevens. Daarnaast wordt in de meeste gevallen ook aanvullend beeldmateriaal van tata Steel opgevraagd. Soms is de conclusie dat wat rauwe kooks lijkt, het toch niet blijkt te zijn. 

Het toezicht in Nederland is (over het algemeen) risicogericht georganiseerd. Dat geldt voor milieu-inspectiediensten, en andere toezichthouders, en ook voor de OD NZKG. Deze manier van werken zorgt ervoor dat problemen die er vanuit milieu, gezondheid en/of veiligheid het meest toe doen met prioriteit worden behandeld. Daar wordt de inzet en capaciteit van inspecteurs en analisten dus op ingezet. Zo wordt voorkomen dat inspecteurs tijd besteden aan zaken die achteraf bijvoorbeeld niet aangepakt kunnen worden, omdat ze geen overtreding zijn of niet leiden tot overlast voor bewoners. Meldingen die we van verschillende organisaties zoals Greenpeace, Frisse Wind of individuele bewoners ontvangen, helpen ons bij het prioriteren van capaciteit en inzet. Mochten we knelpunten ervaren in de capaciteit dan bespreken we dit met het bevoegd gezag (de provincie Noord-Holland).

Verscherpt toezicht is een zware vorm van toezicht. Dit betekent dat het bedrijf vaker inspecties krijgt en daar bovenop vooral gekeken wordt naar de bestuurscultuur en organisatie van het bedrijf. Bijvoorbeeld: Hoe heeft Tata Steel de veiligheid geregeld, hoe hebben zij de processen georganiseerd, is de juiste kennis in huis, zitten de juiste mensen op de juiste plek.

De belangrijkste reden voor de OD NZKG is het voorkomen van milieu- en gezondheidsschade. Bij de kooksgasfabrieken vinden overtredingen plaats waarbij sprake is van uitstoot (wolken) door rauwe kooks, waardoor schadelijke stoffen vrijkomen. Europese regelgeving voor de ijzer- en staalproductie schrijft voor dat uitstoot door rauwe kooks moet worden vermeden.

De OD NZKG wil ervoor zorgen dat Tata Steel proactief gaat werken aan het voldoen van de regels. Daarbij moet Tata Steel de vergunning vertalen naar maatregelen die nodig zijn en dit ook organiseren en inplannen. Dat moet er uiteindelijk toe leiden dat Tata Steel de regels naleeft en als resultaat geen overtredingen meer plaatsvinden.

Er worden gemiddeld zo’n 140.000 ovens met kooks gedrukt per jaar. In onderstaande staafdiagram zie je een overzicht van álle bij ons binnengekomen meldingen, waar in de omschrijving de woorden ‘rauwe’ of ‘ongare’ kooks is vermeld. Het daadwerkelijke aantal, na onderzoek, vastgestelde incidenten met rauwe kooks ligt lager (zie volgende vraag). 

Op basis van onderstaande diagram kunnen we stellen dat handhaven werkt. We moeten er echter strak bovenop blijven zitten en dat doen we ook. Op dit moment onderzoeken we de mogelijkheden tot het intrekken van de vergunning op de fabrieken.

Deze staafdiagram bevat álle meldingen die gedaan zijn bij de OD NZKG die woorden als ‘rauwe’ of ‘ongare’ (kooks) bevatten en niet het daadwerkelijke (lager liggende) aantal incidenten.