Verscherpt toezicht op de kooksgasfabrieken van Tata Steel

Datum: 08-11-2023

In juni 2023 stelde de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) de kooksgasfabrieken van Tata Steel onder verscherpt toezicht. Wat houdt dit verscherpt toezicht in? En wat gaat het opleveren? Directeur OD NZKG Toezicht en Handhaving, Mario Bakker en projectleider Patrick Bruinooge geven antwoord op deze vragen.

Wat houdt verscherpt toezicht in?

Mario: “Je kijkt met verscherpt toezicht naar de haarvaten van het bedrijf. Het is een zware, intensieve variant van toezicht. Dat heeft ook voor ons consequenties. We doen veel onderzoek, overleggen vaker met de directie van Tata Steel. We steken er veel tijd en geld in. We hebben eerder bedrijven onder verscherpt toezicht geplaatst, zoals AEB en Van Appeldoorn. Maar het blijft een bijzonder instrument.”

Waarom is de werkeenheid voor de kooksgasfabrieken onder verscherpt toezicht geplaatst?

Mario: “Ons beeld is dat er onvoldoende naleving is van de regels bij de kooksgasfabrieken en dat dit mede komt door de werkwijze en organisatiecultuur. Hierdoor nemen overtredingen toe èn het gaat dan vaak om grote afwijkingen. Dat zorgt voor een onacceptabele situatie en dan is zo’n maatregel gerechtvaardigd. Het gaat om de staat van onderhoud van de installaties en ook om de organisatie van het werk. Cultuur is een belangrijk aspect. Wij vinden die cultuur calculerend. Je ziet dat sommige maatregelen pas worden genomen als wij de duimschroeven aandraaien. Meest actueel is ongare kooks. Pas bij de derde last onder dwangsom heeft Tata Steel maatregelen doorgevoerd, waardoor incidenten met ongare kooks inmiddels flink zijn afgenomen. Die maatregelen had Tata Steel echter ook bij de eerste last onder dwangsom kunnen nemen, of beter nog: proactief, uit eigen beweging. Met verscherpt toezicht willen we dat Tata Steel actiever wordt in het nemen van verantwoordelijkheid. Geen flitspaalgedrag meer.”

Patrick: “Je ziet die cultuur terug in gedrag en houding op verschillende niveaus. Als er bijvoorbeeld een veiligheidsmaatregel uitgevoerd moet worden. Dan wil de werkvloer misschien wel. Maar op hoger niveau moet er wel tijd en geld voor vrijgemaakt worden.”

Hoe vindt Tata Steel het dat ze onder verscherpt toezicht zijn geplaatst?

Mario: “Ze zijn ervan geschrokken dat wij dit zware instrument hebben ingezet, maar ze begrijpen het wel. Dat begrip kan helpen om er ruimte en aandacht voor te creëren binnen het bedrijf. Soms is het simpelweg een kwestie van vrijmaken van budgetten. Dat moet wel, want het gaat om hun ‘license to operate’, die willen ze niet verliezen.”

Wat moet het opleveren?

Patrick: “We willen dat Tata Steel van reactief naar proactief gaat. Dus meer met een preventieve insteek gaat werken aan het voldoen aan de regels. Dat ze de vergunning vertalen naar wat er nodig is om aan de voorwaarden te voldoen en dat organiseren en inplannen. Dat moet landen in een verbeterplan. Wat het uiteindelijk op moet leveren, is goed naleefgedrag en minder emissies. Het is lastig of dat laatste gaat lukken.”

Mario: “Ik hoop dat Tata Steel daarmee heel ver komt, maar we zien dat het op onderdelen heel moeilijk is door de veroudering van de fabrieken. Het plakken van pleisters is niet genoeg. Vanwege de veroudering van de fabrieken is veel onderhoud nodig. Dat zorgt weer voor extra problemen, want tijdens onderhoud is er meer uitstoot van schadelijke stoffen, wat weer niet vergund is. Bovendien levert het meer risico op. Als je auto twee keer per week naar de garage moet, is de kans dat hij er een keer mee ophoudt ook groot.”

De OD NZKG onderzoekt momenteel of de vergunning voor de kooksgasfabrieken kan worden ingetrokken. Is het niet gek dat er tegelijkertijd via verscherpt toezicht verbetering wordt afgedwongen?

Mario: “Ik snap dat dit een dubbel gevoel kan geven. Je moet het zien als twee trajecten naast elkaar. Het verscherpte toezicht gaat over het nu. Hoe kan Tata Steel in de huidige situatie met de kooksgasfabrieken optimaal in compliance komen? Het onderzoek naar intrekking gaat over de toekomst, over de vraag of het haalbaar is om met de fabrieken aan de regels te kunnen blijven voldoen. Tata Steel geeft zelf nu al aan dat ze aan sommige overtredingen niks meer kunnen doen. Daarom is het doorvoeren van de eisen van het verscherpte toezicht al een enorme opgave. Een ander punt is dat er een afbouwsituatie zal zijn. Als de vergunning wordt ingetrokken, krijgt Tata Steel een redelijke termijn om over te stappen op een ander bedrijfsproces. In die afbouwtijd draaien de kooksgasfabrieken door en moeten ze ook aan de regels voldoen. Vergelijk het met een auto waarmee je nog een jaar wilt rijden en ‘m dan naar de sloop brengen, die moet tussentijds ook gewoon door de APK.”